تپه صايين قلعه ابهر
تپه تاريخي صايين قلعه، به هزاره اول پيش از ميلاد تعلق دارد باوسعت 40×60 و ارتفاع 4 متر، در داخل محوطه امام ‌زاده يحيي (ع) قرار گرفته است. گمانه هاي موجود حاكي از اين است كه وسعت اين تپه تاريخي بيش تر از تپه امروزي بودهاست. قبرهاي موجود در محوطه از زيست انسان ها در اين تپه و در سه دوره مشخص در اينتپه حكايت دارد. آثار كشف شده از اين تپه بر استقرار انسان ها در هزاره اول قبل ازميلاد، قرن هشتم هجري قمري و آثار مربوط به دوره هاي جديد تر اسلامي گواهي مي دهند.
منجيق تپه ابهر
منجيق تپه در روستاي نيماور قرار گرفته و قدمت آن به هزاره اول قبل از ميلاد مي رسد.
تپه يونجه‌زار ابهر
محوطه تاريخي تپهيونجه زار به هزاره دوم پيش از ميلاد نسبت داده مي شود. اين تپه در نزديكي روستايدهجلال و به فاصله 7 كيلومتري جنوب سلطانيه در سمت چپ جاده سلطانيه - خدابنده قرارگرفته است.
مراد تپه ابهر
مراد تپه در روستاي يوسف آباد ازتوابع شهرستان ابهر قرار گرفته است و پيشينه آن به قرون ششم و هفتم هجري قمري مربوطمي رسد. اين تپه توسط سازمان ملي ميراث فرهنگي و با شماره 1132 به ثبت تاريخي رسيدهاست.
تپه ديزج آباد ابهر
تپه ديزج آباد كه به هزاره دوم پيش از ميلاد نسبت داده مي شود در نزديكي روستاي ديزج آباد و به فاصله 10 كيلومتريباختر سلطانيه در سمت راست جاده ترانزيتي زنجان - تهران واقع شده است. ظروف مختلفبه دست آمده از اين منطقه سفال‌هاي نخودي و خاكستري رنگ، ظروف با لبه‌هاي صاف،لوله‌هاي بلند و كاسه‌هاي دسته ‌دار كه مورد مطالعه پژوهشگران قرار گرفته اند، نسبتاين محوطه را با هزاره دوم قبل از ميلاد ثابت مي كنند.
تپه هاي پيوسته ابهر
تپه هاي پيوسته دو تپه بزرگ و كوچك هستند كه در فاصله 150 متري ازيكديگر در چمن سلطانيه و به فاصله 3 كيلومتري شمال باختري گنبد سلطانيه در طرف راستجاده ترانزيتي زنجان - تهران قرار گرفته اند و درحد فاصل آن ها آثار سطحي به وضوحقابل تشخيص است. تپه بزرگ تر داراي ابعاد 100×100 متر و ارتفاع 4 متر و تپه كوچك ترداراي ابعاد 57 × 62 متر و ارتفاع 5/1 متر واقع شده است. آثار به دست آمده از اينتپه ها بر وجود تمدني ناشناخته در منطقه گواهي مي دهند.
تپه تاريخي سنبل آباد ابهر
در فاصله 7 كيلومتري شمال باختري گنبد سلطانيه و درروستاي سنبل آباد در داخل چمن سلطانيه، تپه اي به وسعت 75×60 و ارتفاع 8 متر قرارگرفته است كه مطالعه و مقايسه سفال‌هاي پراكنده آن قدمت تپه را تا اوايل قرن هاياوليه ميلادي و دوران تيموريان نشان مي‌دهد. به عبارت ديگر در اين تپه تمدني حدوداً 800 ساله قابل تعقيب و شناسايي است.
تپه هاي سعيد آباد ابهر
تپه هاي سعيد آباد (كرسف) در جنوب باختري سلطانيه واقع شده وداراي ارزش هاي باستان شناسي هستند.
علمدار تپه ابهر
علمدار تپه، تپه كوچكي است كه در قسمت شمال باختري امام زاده زيدالكبير ابهر قرار گرفته و مردم محلي اعتقادات خاصي نسبت به آن دارند و آن را مقدس مي دانند. گفته مي شود كه مردم محلي هنگام دچار شدن به تب و لرز مدتي بر روي اين تپه مي خوابند و عقيده دارند كه تب آن ها قطع خواهد شد و بهبودي حاصل خواهند كرد 

 ديگر تپه هاي باستاني ابهر
به لحاظ قدمت تاريخي منطقه سلطانيه و ابهر، در روستاهاي اطراف اين مناطق، تپه هاي تاريخي زيادي قرار دارند كهبرخي از آن ها عبارتند از: تپراق تپه در روستاي نصير آباد، گل تپه در روستاي سنبلآباد، تپه سرو جهان در روستاي سرو جهان و تپه قلعه باشي در روستاي الگزير. تپه هايديگري نيز در منطقه وجود دارند كه هنوز شناسايي و نام گذاري نشده اند

تپه تاريخي قلعه تپه  ابهر

تپه نور ابهر

تپه صايين قلعه ابهر

منجيق تپه ابهر

تپه يونجه‌زار ابهر

مراد تپه ابهر

تپه ديزج آباد ابهر

تپه هاي پيوسته ابهر

تپه تاريخي سنبل آباد ابهر

تپه هاي سعيد آباد ابهر

علمدار تپه ابهر

و ديگر تپه هاي باستاني ابهر

تپه تاريخي قلعه تپه  ابهر
محوطه تاريخي تپه قلعه در روستايقلعه در3 كيلومتري شمال باختري سلطانيه، در قسمت جنوب باختري چمن سلطانيه، به ابعاد 140×70 متر و به ارتفاع 15 متر قرار گرفته است. اين تپه از نظر آثار باستاني بسيارغني بوده و براساس مطالعات انجام شده روي سه لايه‌ از اين تپه، نتايج خوبي به دستآمده است. در لايه هاي زيرين قلعه تپه، سفال‌ هايي با نقش داغدار ديده شده كه بهوفور در لايه‌هاي پايين و اطراف تپه پراكنده شده‌ و انتساب نخستين لايه تمدني آن رابه اواخر هزاره دوم قبل از ميلاد تاييد مى كنند. فراواني ظروف معروف سلطان آبادي وسفال‌هاي مشخصه سلطانيه با لعاب فيروزه‌اي و نقش مشكى در لايه دوم، تعلق آن را بهدوران ايلخاني قطعي كرده است. لايه سوم تپه قلعه نيز به بقاياي قصر معروف فتحعليشاه قاجار تعلق دارد. پژوهشگران و باستانشناسان، تپه قلعه سلطانيه را بقاياي قصرسوگلي فتحعلي شاه قاجار مي دانند.
تپه نور ابهر
تپه تاريخي نور كه قدمت آن به هزاره اول و دوم قبل از ميلاد مي رسد، در قسمت جنوبي چمن سلطانيهبه ابعاد 150×150 و به ارتفاع 17 متر قرار گرفته است. اين تپه در انتهاي محلهدارالشفاء واقع شده و در حفاري‌هاي انجام گرفته، دو دوره ساختماني مشخص، را نشان ميدهد. يكي از اين دوران اواخر هزاره اول و اوايل هزاره دوم پيش از ميلاد و ديگريدوره ايلخاني است. پلان و عناصر معماري به دست آمده از لايه هاي بالايي تراين تپه،انتساب آن را به دوره ايلخاني محرز مي كند. لايه نخستين اين محوطه تاريخي با توجهبه پراكندگي سفال‌هاي خاكستري تيره و مطالعه يك قبرستان پيش از تاريخ كه در يككيلومتري آن واقع شده است، تمدن ساكنان اين تپه را در رديف تمدن‌هاي اواخر هزارهاول و اوايل هزاره دوم قبل از ميلاد قرار مى‌دهد.

النگ آغاجو

اين بازي بوسيله 3 چوب انجام  مي گيرد كه يكي از چوب ها به اندازه 75 سانتيمتر و به قطر يك سانتيمتر ودر چوب هر كدام به اندازه 25 سانتيمتر  و قطر يك سانتيمتر پس از يارگيرى و تعيين نوبت شروع كننده بازى مشخصمى گردد. و گروه شروع كننده يكى يكى چوب هاى كوچك را با دست چپگرفته و با چوب بلند ضربه اى به آن مى زند و چوب پرت مى شود بازى كنانگروه مقابل در فاصله اى ا يستاده اند و مى با يد اگر توانستند چوبها را در هوابگيرند و در غير ا ينصورت چوبها را از زمين برداشته و بطرف چوب بلند كه برروى زمين و روى دو سنك قرار دارد پرت مى نما يند. اگر چوبها را در هواگرفتند و يا اگر هر دو چوب كوچك به چوب بلند خورد جاى خود را عوضمى كنند و هر كدام از گروه امتياز بيشترى آوردند برنده شنانحته مى شوند. ضمنا اگركسى بتواند هر دو چوب را همزمان بگيرد يار مقابل خود را تا پا يان بازىسوار مى شود. در ا ين بازى كسى كه زور بازى بيشترى دارد مى تواند چوب رابه فاصله زيادى پرت نما يد كه در برگشت زدن چوب كوچك به چوب بزرگمشكل است وگرفتن چوب در هوا نيز بعلت سرعتي كه دارد كار هركس نيست.

 ابه داشو

وسائل بازى 5 عدد سنگ گرد و صاف است البته اين سنگ ها بشكلىهستند كه بر پشت دست بايستند.

 بازى كنان هر چند نفر كه هستند به ترتيبنوبتى كه قبلا انتخاب كرده اند بازى را شروع مى كنند در شروع بازى شخصىكه بازى را شروع كرده سنگها را بزمين مى ريزد.

يكى از سنگها را برداشته بهبالا پرت مى كند تا آن سنك برگردد يكى از سنگها را از زمين برمى دارد. ومي گويد «هوپ» «هوپ» و دوباره بالا مى اندازد سنگ بعدى را بر مى دارد ومي گويد« گول توپ توپ تا آخر» يعنى هر 4 سنگ را از زمين برمى دارد.در مرحله ى بعدي  هردو سنگ را دو دو بدو در يك حركت برمى دارد.

درمرحله سوم سه تا سنگ را يكبار و يكى باقيمانده را نيز مرحله بعد برمى دارد.

در مرحله چهارم هر 4 سنگ را يكجا برمى دارد. در مرحله پنجم 4 سنگ رابالا انداخته يكى را از زمين برمى دارد.

در مرحله ششم سنگ در دست گرفتهيكى را بالا مى اندازد و يكى از دو سنگ راكه در دست دارد بر زمين گذاشته وسنگ هوائى را مى گيرد.

در مرحله هفتم يكى از سنگ ها را بالا اندانته و سنگى را كه در دستدارد با سنگى كه روى زمين است عوض مى كند و سنگ پرتاب شده رامى گيرد. و ا ين عمل تعويض سنگ ها پنج مرتبه تكرار مى شود.

در مرحله هشتم  انگشتان خود را بزمين مى گذارد كه مانند پلى بينانگشتان ا يجاد مى شود و سنگ ها را بزمين ريخته يكى از آنها را برداشته و باپرتاب به هوا در هر پرتاب يكى از سنگ ها را از زير يكى از دو انگشتان بداخلمى زند و در همان يك بار بايد سنگ از وسط انگشتان عبور كند و بيرون نماند.

 در مرحله نهم ، هركدام از انگشتان را دو بدو  بشكل دايره كرده و سنگها را ازوسط آنها عبور مى دهد در مرحله دهم كف دست چپ را به زمين گذاشته وسنگ ها را يكى يكى از يك طرف به طرف د يگر دست مى اندازد.

در مرحله يازدهم ، كف پاها را بزمين گذاشته و با فاصله كمى از همقرار مى دهد و از همان فاصله سنگ ها را از يك طرف به طرف د يگر رد مى كند.

در مرحله دوازدهم نوك انگشتان پا را بشكل پل در آورده و سنگ ها رازير آن رد مى كند در تمام ا ين مراحل يك سنگ بايد به بالا پرت شود و دوبارهبدون افتادن به زمين گرفته شود. و اگر اشتباهى رخ داد صبر مى كند تا ديگرانبازى كنند و نوبت دوباره به او برسد.

 مرحله سيزدهم سنگ ها را بطور نامرتب به زمين ريخته و با بالاانداختن يك سنگ بقيه سنگها را از زمين جمع كرده و سنك بالا رفته را نيزمى گيرد. و پايان بازى را اعلام مى كند و هركسى كه زود تر به پايان بازى برسدبرنده اعلام مى شود.

در ا ين بازى حواس و هوش بايد كاملا آماده باشد وتمركز حواس رل مهمترى را بازى مى كند در آخر بازى آنكه برنده است يكى ازسنگها را به وسط دوانگشت بازنده مى گذارد و فشار مى دهد و از بازندهمى خواهد كه گنجشكى يا كلاغى و يا پرنده د يگرى كه در هوا در حال پروازاست به او نشان بدهد تا او نيز سنگ را از وسط انگشتانش بردارد. و ا ين جرمىاست براى بازنده ا ين بازى.

شهرستان ابهر با داشتن آب و هواي مناسب و قرار گرفتن در مسير جاده ترانزيت و نزديكي به مركز استان و همجواري با استان سرسبز گيلان و استان قزوين و شهرهاي زنجان و خدابنده و تاكستان ودارا بودن امكانات حمل و نقل چون آزاد راه راه آهن و غيره داراي موقعيت بسيار مناسب بودن و با داشتن جاذبه هاي تاريخي و طبيعي فراوان در جاي جاي اين شهرستان مي تواند بعنوان يك قطب گردشگري استان مطرح مي باشد وبا جذب گردشگران داخلي وخارجي كسب در آمدهاي توريستي و اشتغال بيشتر را نصيب اين استان نمايد كه جا دارد بخش دولتي تعامل لازم را با بخش خصوصي جهت سرمايه گذاري موثر براي رسيدن به اهداف فوق الذكر معمول نمايد. در يك جمعبندي كلي و به استناد مطالعات موجود مي توان چنين نتيجه گيري كرد كه توسعه گردشگري و استفاده از صنعت توريسم در سطح ملي و بين المللي ظرفيت بسيار بالايي كه به خود اختصاص داده و يكي از ابزار آلات منحصر به فرد توسعه پايدار مي تواند باشد با عنايت به قابليتها و جاذبه ها متعدد و متنوع مربوط به توريسم تاريخي سلطانيه – ملا حسن كاشي – مقبره چلپي اوغلي- مسجد جامع قروه- معبد داش كن وير – و چمن تاريخي سلطانيه

جاذبه هاي مذهبي نظير امام زاده شاه زيد الكبير – مسجد جامع ابهر – امامزاده اسماعيل شناط – امام زاده يعقوب صائين قلعه – و غيره و جاذبه هاي طبيعي شامل كوه ها و قلعه ها وشيب هاي مهم و چشمه هاي آب معدني، رودخانه هاي مهم را مي توان نام برد.
مسجد جامع قروه
مسجد جامع قروه يكي از بناهايبا ارزش قرن پنجم هجري قمري و دوره سلجوقي مي باشد كه در روستاي قروه در فاصله 18كيلومتري خاور شهرستان ابهر قرار گرفته است. اينمسجد كه به مسجد جمعه نيز معروفاست، قدمتي نزديك به هزار سال دارد و به شكل چهار تاق كه گنبدي بر روي آن قرارگرفته، ساخته شده است. اين مسجد بازسازي شده و يك صحن گنبددار و دو شبستان در طرفينآن، مسجد كنوني را تشكيل مي دهند. تزيينات و نقش هاي مسجد كه بيش تر طرح هاي گياهيهستند، از طرح هاي معماري دوره آل بويه (يعني سال 585 هجري قمري) مي باشند. درمحراب مسجد، كتيبه اي زيبا به خط نسخ گچبري شده كه از ساخت اين مسجد در سال 413هجري قمري حكايت دارد. كتيبه ديگري به خط ثلث بر حاشيه داخلي بنا نقش بسته كه بسيارزيبا بوده و در آن تاريخ پايان كتيبه سال 585 هجري قمري ذكر شده است. تزيينات يادشده همراه با ترنج هاي درهم بافته شده گچي و سطوح زيبا با طرح هاي آجرچيني، اينمسجد را به يكي از شاهكارهاي هنري قرون مياني اسلام تبديل كرده است

تعدادي از عمارات و محوطه هاي باستاني در شهرستان ابهر در نوشته هاي قبلي معرفي شده اند اينجا برخي ديگر  از عمارات و محوطه هاي باستاني شهرستان را معرفي مي كنم

ارگ سلطنتي ابهر

معبد صخره اي داش كسن ابهر

بناي تاريخي چلبي اوغلي ابهر

حمام سالار ابهر